تأثیرات یوگا بر سلامت روان و جسم سالمندان
تأثیرات یوگا بر سلامت روان و جسم سالمندان
با افزایش سن، بدن و ذهن دستخوش تغییرات متعددی می‌شوند که گاه می‌توانند کیفیت زندگی را کاهش دهند. کاهش انعطاف‌پذیری عضلانی، تحلیل قوای جسمانی، دردهای مزمن، تنهایی، اضطراب و کاهش تمرکز از جمله چالش‌هایی هستند که بسیاری از سالمندان با آن مواجه می‌شوند. در این میان، یوگا به‌عنوان یک روش کم‌هزینه، غیرتهاجمی و جامع برای حفظ سلامت جسم و روان، جایگاه ویژه‌ای یافته است.
یوگا؛ ترکیبی از حرکت، تنفس و ذهن‌آگاهی
یوگا مجموعه‌ای از حرکات فیزیکی (آسانا)، تمرینات تنفسی (پرانایاما) و تکنیک‌های ذهن‌آگاهی است که به افراد کمک می‌کند تا هماهنگی بین بدن و ذهن را حفظ کرده و آرامش درونی خود را تقویت کنند. آنچه یوگا را برای سالمندان ارزشمند می‌سازد، انعطاف‌پذیری در نوع و شدت تمرینات آن است؛ به‌گونه‌ای که حتی افراد با محدودیت‌های جسمی می‌توانند شکل‌های سبک‌تری از یوگا را انجام دهند.
فواید جسمانی یوگا در سالمندی
۱٫ افزایش تعادل و کاهش خطر سقوط
تمرینات یوگا با تقویت عضلات مرکزی، بهبود تعادل و آگاهی بدنی، می‌توانند احتمال زمین خوردن — یکی از شایع‌ترین خطرات سالمندی — را به‌طور قابل توجهی کاهش دهند.
۲٫ کاهش دردهای مزمن مفصلی و عضلانی
تمرینات کششی ملایم در یوگا باعث افزایش گردش خون، کاهش خشکی مفاصل و کاهش التهابات می‌شود.
تحقیقات نشان داده که سالمندانی که یوگا انجام می‌دهند، در کاهش دردهای آرتروز، کمر درد و دردهای گردنی نتایج مثبتی تجربه می‌کنند.
۳٫ تقویت تنفس و سلامت قلبی-عروقی
تمرینات کنترل تنفس در یوگا (پرانایاما) باعث تقویت عملکرد ریه‌ها، اکسیژن‌رسانی بهتر و کاهش فشار خون می‌شود؛
که همه این عوامل در کاهش بیماری‌های قلبی-عروقی موثر هستند.
۴٫ بهبود کیفیت خواب
یوگا با کاهش تنش عصبی و تنظیم ریتم‌های بیولوژیکی بدن، می‌تواند اختلالات خواب در سالمندان را بهبود بخشیده و به بازسازی بهتر بدن در شب کمک کند.
تأثیرات روانی و شناختی یوگا در سالمندان
۱٫ کاهش اضطراب، افسردگی و تنهایی
یکی از تأثیرگذارترین جنبه‌های یوگا، ایجاد احساس آرامش درونی و پیوند با لحظه حال است.
سالمندانی که به‌طور منظم یوگا انجام می‌دهند، میزان استرس کمتری تجربه می‌کنند و سطح هورمون‌های استرس‌زا مانند کورتیزول در بدن‌شان کاهش می‌یابد.
۲٫ افزایش تمرکز و حافظه
تمرینات ذهن‌آگاهی و مدیتیشن در یوگا، عملکرد شناختی را تقویت می‌کنند.
این تمرینات با بهبود جریان خون مغزی و تحریک نواحی حافظه در مغز، از کاهش عملکرد شناختی در سالمندان جلوگیری کرده یا روند آن را کندتر می‌کنند.
۳٫ افزایش حس معنا و رضایت از زندگی
یوگا صرفاً یک تمرین بدنی نیست، بلکه نوعی نگرش زندگی مبتنی بر پذیرش، صبر و آرامش است.
برای بسیاری از سالمندان، یوگا فرصتی است برای بازگشت به خود، یافتن آرامش درونی و پذیرش تغییرات جسمی و روانی ناشی از بالا رفتن سن.
آیا یوگا برای همه سالمندان مناسب است؟
با توجه به شرایط جسمی متنوع سالمندان، ضروری است که تمرینات یوگا زیر نظر مربی آموزش‌دیده انجام شود
و از فرم‌های ملایم مانند “یوگای روی صندلی”، “هاتا یوگا” یا “ریستراتیو یوگا” استفاده گردد.
همچنین مشورت با پزشک پیش از شروع تمرین، به‌ویژه برای سالمندانی با مشکلات قلبی یا فشار خون بالا توصیه می‌شود.
جمع‌بندی
یوگا ابزاری مؤثر برای ارتقاء کیفیت زندگی در دوران سالمندی است؛ ترکیبی از حرکت، تنفس و آرامش ذهن که به سالمندان کمک می‌کند
نه‌تنها جسمی انعطاف‌پذیرتر و قوی‌تر، بلکه ذهنی آرام‌تر و هدفمندتر داشته باشند.
در جهانی که جمعیت سالخورده در حال افزایش است، ترویج یوگا می‌تواند یک راهکار ساده و کم‌هزینه برای ارتقاء سلامت عمومی و کاهش وابستگی‌های دارویی باشد.
گرد آورنده : فخرالدین کریمزاده
